W dniu 14 listopada 2018 r. Prezydent podpisał uchwaloną przez Sejm ustawę z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, która w istotny sposób zmienia przepisy dotyczące cen transferowych. Ustawa te obecnie czeka już tylko publikację w Dzienniku Ustaw.

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy zmieniającej, celem zmian regulacji dotyczących cen transferowych jest uproszczenie przepisów, zmniejszenie obciążeń o charakterze biurokratycznym i administracyjnym dla przedsiębiorców, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw, a także dostosowanie obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej regulacji do zmieniającego się otoczenia prawnego i gospodarczego. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany dotyczące tematyki cen transferowych.

1. Ujednolicenie pojęć i definicji
Wszystkie przepisy dotyczące cen transferowych zostały umieszczone w jednym nowym rozdziale (Rozdział 1a Ceny transferowe w ustawie CIT oraz odpowiednio Rozdział 4b Ceny transferowe w ustawie PIT). Jednocześnie, wprowadza się ok. 10 kluczowych definicji legalnych, w tym w szczególności definicję „ceny transferowej” oraz „transakcji kontrolowanej”.

2. Zmiana kręgu podmiotów powiązanych
Ustawa zmieniająca precyzuje na nowo definicję podmiotów powiązanych, wskazując podmioty, które mogą być uznane za powiązane w rozumieniu przepisów rozdziału. Jako istotny czynnik kreujących powiązania między podmiotami wskazano m.in. „wywieranie znaczącego wpływu”. W aspekcie powiązań właścicielskich zachowany został próg 25%, jednak odnosić się on będzie do szerszego spektrum instrumentów, mogących kreować powiązania, takich jak udział w kapitale, prawach głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, udziału w zyskach, majątku lub ich eskpektatywy, w tym jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne. Zmieniona została również definicja powiązań pośrednich – udział pośredni określa się również jako sumę wielkości wszystkich pośrednio posiadanych udziałów lub praw w podmiocie. Należy mieć również na uwadze wprowadzoną klauzulę antyabuzywną, dotyczącą kwestii ustalania powiązań między podmiotami gospodarczymi, w sytuacji gdy podmioty lub struktury właścicielskie zostały umieszczone w łańcuchu powiązań tylko w celu przerwania tego łańcucha.

3. Zmiana obowiązków dokumentacyjnych
Ustawa przewiduje zmianę progów, po przekroczeniu których powstaje obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej, a także samego mechanizmu określenia progów. Wprowadzana regulacja określa obowiązek sporządzenia dokumentacji local file jedynie na podstawie wartości danej transakcji kontrolowanej, nie uzależniając obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych od przekroczenia określonych progów dla przychodów lub kosztów (2 mln euro dla local file), a także odchodząc od określania progu istotności transakcji na podstawie wartości przychodów podatnika.

Na potrzeby określenia obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych określono dwie wartości progów transakcyjnych – 2 oraz 10 mln PLN netto. Progi te odnosić się będą do wartości transakcji kontrolowanych o jednorodnym charakterze, który należy rozumieć jako podobieństwo przedmiotu transakcji oraz innych głównych parametrów transakcji, istotnych z punktu widzenia cen transferowych. Ponadto, ustawa zmieniająca modyfikuje obecne regulacje w zakresie sporządzania grupowej dokumentacji cen transferowych (master file), wprowadzając ten obowiązek dla podmiotów powiązanych, należących do grupy kapitałowej, dla której sporządzane jest skonsolidowane sprawozdanie finansowe i której skonsolidowane przychody przekroczyły 200 mln PLN lub równowartość tej kwoty w innej walucie. Zmiana obowiązków dokumentacyjnych odnosi się również do transakcji zawieranych z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Do sporządzenie lokalnej dokumentacji będą zobowiązani podatnicy, jeżeli łączna kwota wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku obrotowym przekracza równowartość 100 tys. PLN.

4. Ujednolicenie wymogów dokumentacyjnych
Zmianie ulegają również elementy lokalnej i grupowej dokumentacji cen transferowych. Dodatkowo Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze nowego rozporządzenia, szczegółowy zakres elementów lokalnej dokumentacji cen transferowych i grupowej dokumentacji cen transferowych, mając na uwadze ułatwienie podatnikom sporządzania poprawnej dokumentacji cen transferowych oraz uwzględniając wytyczne OECD. Stosownie do przyjętego harmonogramu legislacyjnego nowe rozporządzenia mają się pojawić w grudniu 2018 roku.

5. Ułatwienia i zwolnienia dokumentacyjne
Ustawa zmieniająca wprowadza nowe zwolnienia w zakresie obowiązku dokumentacyjnego. Wyłączenia dotyczą między innymi transakcji kontrolowanych:
 zawieranych wyłącznie przez podmioty krajowe (pod pewnymi warunkami),
 których wartość w całości trwale nie stanowi przychodu albo kosztu uzyskania przychodu (z odpowiednimi
wyłączeniami),
 w których cena została ustalona w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych,
 w zakresie przypisywania dochodu do zagranicznego zakładu położonego na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przez zagraniczne podmioty powiązane, jeżeli przepisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują, że dochody te mają być opodatkowane poza Rzeczpospolitą Polską. Ponadto, wprowadza się możliwość realizacji obowiązku posiadania grupowej dokumentacji cen transferowych poprzez wykorzystanie w tym celu bezpośrednio dokumentacji sporządzonej przez inny podmiot z grupy, w tym również w języku angielskim.

6. Wydłużenie terminów na sporządzenie dokumentacji
Ustawa zmieniająca wydłuża termin na złożenie oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych tj. do końca 9-tego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego. Z kolei termin na sporządzenie grupowej dokumentacji cen transferowych został wydłużony do 12 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego. Należy zaznaczyć, że w oświadczeniu o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych podmiot oświadcza, że:
 sporządził lokalną dokumentację cen transferowych;
 ceny transferowe transakcji kontrolowanych objętych lokalną dokumentacją cen transferowych są ustalane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Wprowadzane regulacje potwierdzają obowiązek podatników do stosowania cen rynkowych w trakcie roku, w momencie realizacji transakcji kontrolowanych, zgodnie z posiadaną najlepszą wiedzą i doświadczeniem. Oświadczenie podpisuje kierownik jednostki podmiotu obowiązanego do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych – w rozumieniu ustawy o rachunkowości – przy czym w przypadku gdy kilka osób spełnia kryteria kierownika jednostki albo nie jest możliwe określenie kierownika jednostki, oświadczenie składa i podpisuje każda z osób uprawnionych do reprezentacji.

7. Wprowadzenie uproszczonych zasad rozliczeń
Ustawa zmieniająca wprowadza uproszczone rozwiązania (ang. safe harbours), których zastosowanie przez podatnika skutkuje uznaniem ceny lub elementu ceny za rynkową. Takie rozwiązania są przewidziane dla dwóch rodzajów transakcji, tj. pożyczek oraz usług o niskiej wartości dodanej. Wprowadzenie regulacji typu safe harbour dla usług o niskiej wartości dodanej ma na celu zapewnienie, że organ podatkowy odstąpi od określenia wysokości narzutu w transakcjach, spełniających warunki wskazane w przepisie. W przypadku pożyczek, organy podatkowe odstąpią od weryfikacji rynkowego charakteru oprocentowania jeśli oprocentowanie ustalone jest w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marży, określonej w obwieszczeniu
Ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz zostaną łącznie spełnione pozostałe warunki wskazane w przepisie. Skorzystanie z takiego rozwiązania z jednej strony zapewnia podatnikom ochronę przed zakwestionowaniem ceny przez organ podatkowy, a z drugiej strony podatnik zostanie zwolniony w dużym stopniu z obowiązków dokumentacyjnych w tym zakresie (brak konieczności przedkładania analiz porównawczych dla tych transakcji).

8. Wprowadzenie dodatkowych możliwości w zakresie ustalania ceny rynkowej
Wprowadzone zostały regulacje umożliwiające użycie innych metod kalkulacji ceny transferowej (oprócz pięciu metod podstawowych), w tym technik wyceny, najbardziej odpowiednich w danych okolicznościach. Umożliwi to organom podatkowym efektywniejszą weryfikację zgodności warunków pomiędzy podmiotami powiązanymi
z warunkami rynkowymi. Przy wyborze metody najbardziej odpowiedniej w danych okolicznościach uwzględnia się w szczególności warunki, jakie zostały ustalone lub narzucone pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostępność informacji niezbędnych do prawidłowego zastosowania metody oraz specyficzne kryteria jej zastosowania.

9. Warunki stosowania korekty cen transferowych
Ustawa zmieniająca zakłada wprowadzenie reguły, że podatnik może dokonać korekty cen transferowych, poprzez zmianę wysokości uzyskanych przychodów lub poniesionych kosztów uzyskania przychodów. Dokonanie korekty jest możliwe pod warunkiem spełnienia łącznie następujących kryteriów:
 transakcje kontrolowane zostały ustalone na warunkach rynkowych,
 nastąpiła zmiana istotnych okoliczności mających wpływ na warunki transakcji kontrolowanej lub wymagane jest dokonanie korekty dla zapewnienia ich zgodności z warunkami rynkowymi (korekta po uzyskaniu informacji odnośnie faktycznie poniesionych kosztów lub uzyskanych przychodów w roku podatkowym),
 podatnik otrzymał od podmiotu powiązanego oświadczenie o dokonaniu korekty w tej samej wysokości,
 podmioty powiązane mają miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie lub na terytorium, z którym zawarta jest umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz istnieje możliwość wymiany informacji podatkowych,
 podatnik potwierdzi dokonanie korekty w rocznym zeznaniu podatkowym, za rok podatkowy, którego dotyczy ta korekta.
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy zmieniającej, uregulowania zostają wprowadzone z uwagi na potencjalnie istotny wpływ możliwości dokonywania takich korekt na dochody podatkowe Skarbu Państwa. W związku z tym wprowadzono warunki, które ograniczą możliwość nadużywania korekt cen transferowych przez podatników i odpowiednio zabezpieczą interes Skarbu Państwa.

10. Doprecyzowanie niektórych instrumentów weryfikacji cen transferowych
Ustawa zmieniająca daje organom podatkowym możliwość uznania, że w danych okolicznościach podmioty niepowiązane nie zawarłyby danej transakcji (ang. non-recognition) lub zawarłyby inną transakcję inna (ang. recharacterization). Umożliwia to recharakteryzację transakcji kontrolowanej na inną transakcję (tzw. transakcja właściwa) i oceny skutków podatkowych tylko tej transakcji właściwej, jak również pozwala na nieuwzględnienie skutków podatkowych transakcji kontrolowanej, jeśli podmioty niepowiązane w ogóle nie zawarłyby takiej transakcji. Doprecyzowanie funkcjonowania tych instrumentów stanowi wdrożenie wytycznych OECD w zakresie zapobiegania erozji podstawy opodatkowania oraz przerzucaniu zysków (ang. BEPS).

11. Nowoczesne raportowanie cen transferowych
Wprowadza się nowy wzór dokumentu, który zastąpi składane obecnie formularze CIT-TP lub PIT-TP. Do składania raportu o cenach transferowych zobowiązani będą podmioty powiązane zobowiązane do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych (w zakresie transakcji objętych tym obowiązkiem) lub realizujących transakcje kontrolowane między podmiotami krajowymi (zwolnione z obowiązku przygotowania dokumentacji jeśli podmioty nie korzystają ze zwolnień przewidzianych ustawami oraz nie poniosły straty). Informacje o cenach transferowych mają być przekazywane do Szefa KAS, w terminie do końca 9-tego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, wg wzoru zamieszczonego w Biuletynie Informacji Publicznej. Informacja o cenach transferowych ma być wykorzystywana w celu analizy ryzyka zaniżenia dochodu do opodatkowania w zakresie cen transferowych oraz do innych analiz ekonomicznych lub statystycznych.

12. Przepisy przejściowe
Określone przepisy ustawy zmieniającej (dotyczące przede wszystkim definicji legalnych oraz dokumentacji podatkowej) mogą znaleźć zastosowanie do transakcji kontrolowanych, realizowanych w roku rozpoczynającym się po 31 grudnia 2017, przy czym przepisy te będą miały zastosowanie do wszystkich transakcji kontrolowanych podatnika realizowanych w tym roku. Ponadto, podatnik będzie zwolniony z obowiązków dokumentacyjnych na podstawie przepisów obowiązujących w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2017 r. Tak więc każdy podatnik powinien dokonać analizy kosztów i korzyści związanych z wyborem wariantu sporządzenia dokumentacji zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami lub też na bazie nowych regulacji, które wejdą w życie od 1 stycznia 2019 r.