Analiza wskaźnikowa, to jedna z dominujących metod służących do pomiaru i oceny efektywności przedsiębiorstwa. Uważa się ją za najpopularniejszą zarówno w literaturze jak i w praktyce gospodarczej.
Efektywność jest jednym z  głównych kryteriów, które stanowią podstawę dokonywania wyborów. Stanowi ona wyznacznik racjonalnego działania, a także determinuje sposób funkcjonowania, możliwości przetrwania i rozwoju przedsiębiorstwa

Osiąganie efektywności powinno mieć kluczowy priorytet ze względu na to, iż jest ona bardzo istotna nie tylko dla przedsiębiorstwa, ale również dla rozwoju człowieka

Przeprowadzenie odpowiednich pomiarów i ich analiza może przynieść szereg korzyści dla badanej organizacji i pracujących w niej osób:

• Zyskujemy miarodajną ocenę funkcjonowania przedsiębiorstwa.
• Możemy zidentyfikować obszary wymagające popraw, a następnie wskazać działania, które pozwolą nam uzyskać lepsze wyniki w przyszłości.
• Pozwala nam zrozumieć dlaczego jedne działania przynoszą pożądane efekty, a inne wręcz odwrotnie.
• Mamy podstawy do przygotowania wykonalnego i ambitnego planu działań.
• Możemy wzmocnić motywację pracowników do lepszej pracy.

Przejdźmy teraz do analizy wskaźnikowej. Wykorzystuje ona szereg mierników finansowo-księgowych pogrupowanych według treści, co pozwala na uzyskanie szerokiego obrazu sytuacji finansowej ocenianego przedsiębiorstwa. Jedną z kluczowych kwestii jest tutaj określenie zakresu analizy i rodzaju obszarów, które powinny podlegać badaniu.

Mierniki wykorzystywane w analizie wskaźnikowej:

 Analiza wskaźnikowa i prawidłowa interpretacja uzyskanych wyników wymaga nie tylko nie tylko skalkulowania wskaźników, musimy również odnieść się do pewnych wartości bazowych. W tym celu należy¹:

• dokonać analizy zachodzących zmian w czasie (badanie dynamiki),
• porównać do innych jednostek (analiza przestrzenna),
• porównać ze średnimi w danej grupie, czy wynikami grup podobnych podmiotów w innych krajach lub pokrewnych branżach.

Analiza mierników powinna również uwzględniać czynniki wewnętrzne, w tym m.in. wielkość i wiek przedsiębiorstwa, strategię firmy, realizowane plany inwestycyjne, przyjęte rozwiązania w zakresie marketingu, dystrybucji i innych, ryzyka biznesowe, a także warunki otoczenia zewnętrznego, np. koniunktura gospodarcza, konkurencja rynkowa².

Za kluczowy obszar stanowiący podstawę oceny działalności przedsiębiorstwa uznawana jest często analiza rentowności³. Najczęściej stosowane są miary rentowności (tj. ROI, ROA, ROE, ROS, zysk netto, zysk na 1 akcję) oraz miary wzrostu przedsiębiorstwa (wzrost sprzedaży, wzrost udziału w rynku, wzrost zatrudnienia). Dopiero na dalszych miejscach znajdują się takie kategorie jak płynność, struktura kapitałów⁴.

Do najbardziej znanych i wykorzystywanych miar należy zaś zaliczyć ROA oraz ROE⁵. ROA określa zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysków i stanowi ogólny wskaźnik podnoszenia jego efektywności. Ma wynikać to z tego, że po wyczerpaniu potencjału do dalszych istotnych obniżek kosztów, poprawa efektywności będzie możliwa poprzez zwiększanie rentowności aktywów⁶. ROA znajduje szczególne zastosowanie w branżach opartych na majątku rzeczowym, np. branża energetyczna. Nie oddaje ona jednakże w pełni efektywności gospodarowania w branżach pracochłonnych, czyli opartych na inwestycjach w kapitał ludzki⁷. Dodaje się, że w przypadku porównań między przedsiębiorstwami działającymi w różnych branżach oraz na różnych rynkach, najlepiej jest wykorzystywać mierniki ROA obliczone w oparciu o EBIT oraz EBITDA⁸.

W przypadku miernika ROE uznaje się, że określa on zdolność przedsiębiorstwa do kontynuacji bądź zaprzestania działalności w dłuższym horyzoncie czasowym⁹. Wpływ czynników determinujących kształtowanie się ROE często analizowany jest przy wykorzystaniu modelu Du Ponta.

Wady i zalety analizy wskaźnikowej

Pomimo dużej popularności, analiza wskaźnikowa jest często krytykowana. Szczególnie w kontekście jej przydatności do podejmowania decyzji ukierunkowanych na budowę wartości przedsiębiorstwa.

Do jej głównych zalet możemy zaliczyć:

• Jest przystępna, wykorzystujemy w niej powszechnie zrozumiałe mierniki
• Bardzo często wykorzystywana w praktyce gospodarczej i badaniach naukowych
• Możemy szybko skalkulować mierniki na podstawie okresowo uzyskanych danych z systemu księgowości
• Pozyskanie danych i kalkulacja wyników przy niskim koszcie
• Możemy uzyskać szeroki obraz związków przyczynowo skutkowych poprzez powiązanie z miernikami operacyjnymi
• Jest sprawdzoną metodą w podejmowaniu decyzji gospodarczych dotyczących nawet dużych grup kapitałowych

Z drugiej strony, tak jak było wspomniane wcześniej, metoda ta nie należy do idealnych. Istnieje kilka niedogodności, które niesie ze sobą analiza wskaźnikowa:

• Jest wrażliwa na normy rachunkowości, w związku z tym możemy mieć uzyskaniu w pełnie miarodajnego porównania między przedsiębiorstwami.
• Jest podatna na duże wahania w przypadku zmiany koniunktury gospodarczej oraz sezonowości popytu
• Nie uwzględnia inflacji
• Trudne jest przewidzenie przyszłych wyników, gdyż bazuje na danych historycznych
• Uwzględnia jedynie koszt kapitału obcego, nie bierze pod uwagę poziomu ryzyka
• Opiera się na zysku księgowym, który nie gwarantuje przetrwania przedsiębiorstwa

Mimo kilku niedogodności analiza działalności gospodarczej przy wykorzystaniu tej metody, może być wystarczająca do podejmowania działań i decyzji pozwalających na sprawne zarządzanie nawet dużą i złożoną grupą kapitałową¹⁰.

 

 

 

1. M. Nowak, Praktyczna ocena kondycji… op. cit., s. 114-115 oraz M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2004, s. 195.
2. M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według…, op. cit., s. 195.
3. Zob. E. Siemińska, Metody pomiaru i oceny…, op. cit., s. 117 oraz A. Skowronek-Mielczarek, Z. Leszczyński, Analiza działalności i rozwoju…, op. cit., s. 192.
4. G. Murphy, J. Trailer, R. Hill, Measuring Performance in Entrepreneurship Research, “Journal of Business Research” 1996, Vol. 36, s. 16-17.
5. Z. Gołaś, A. Bieniasz, D. Czerwińska-Kajzer, Rentowność kapitału własnego przedsiębiorstw, „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa” 2009, nr 8 (715), s. 43 oraz M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena…, op. cit., s. 196.
6. M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według…, op. cit., s. 196-202.
7. K. Łobos, M. Szewczyk, Wartość jako uniwersalna miara…, op. cit., s. 386
8. M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według…, op. cit., s. 196.
9. Z. Gołaś, A. Bieniasz, D. Czerwińska-Kajzer, Rentowność kapitału własnego…, op. cit., s. 43.
10. L. Czarnecki, Po prostu biznes, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2011, 2012, s. 174-175