Świat nie otrząsnął się jeszcze z pandemii COVID-19, a już pojawiło się kolejne nieoczekiwane wydarzenie. Wojna na Ukrainie może mieć jeszcze istotniejsze konsekwencje dla globalnej gospodarki ze względu na zerwanie dotychczasowych łańcuchów dostaw kluczowych dla świata surowców energetycznych, czy też zrewidowanie międzynarodowych relacji handlowych i dyplomatycznych.

Polski biznes wyciągnął wnioski z globalnej pandemii, ale wojenny czarny łabędź, liczne obowiązki regulacyjne, czy też ograniczenia surowcowe i zmienność otoczenia biznesowego to kolejne wyzwania, z którymi przyjdzie się zmierzyć w 2022 roku.

Na polskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie według stanu na dzień 10 marca 2022 roku notowanych jest 426 spółek, w tym 46 spółek zagranicznych. GPW podobnie jak każda inna giełda nie jest odosobnionym bytem, który jest uzależnionym wyłącznie od sytuacji gospodarczej w kraju, czy też od kondycji notowanych na niej spółek. Istotny wpływ na indeksy GPW mają również notowania na zagranicznych giełdach (m.in. tych w Nowym Jorku, Niemczech i Anglii). Duże znaczenie dla GPW ma również kondycja światowej gospodarki i istotne wydarzenia gospodarcze dotyczące krajów rozwiniętych i rozwijających się.

Wydarzenia z ostatnich tygodni niemalże całkowicie zdezaktualizowały dotychczasowe post pandemiczne prognozy zarówno GPW, jak i notowanych spółek. Inwazja Rosji na Ukrainę to w mojej ocenie największe od wielu lat zagrożenie dla globalnego pokoju i bezpieczeństwa. Polska gospodarka będzie musiała mierzyć się nie tylko z rosnącą inflacją i galopującymi cenami surowców energetycznych, ale również z wyzwaniami, które niesie ze sobą położenie geograficzne Polski. Duża część polskich spółek giełdowych niewątpliwie mocno odczuje załamanie wymiany handlowej z Ukrainą, Białorusią i Rosją poprzez zerwanie dotychczasowych łańcuchów dostaw lub konieczność całkowitego zaprzestania prowadzenia tam działalności. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego w jednym z najnowszych komunikatów zaleca w szczególności niezwłoczną analizę i monitorowanie wpływu sytuacji polityczno-gospodarczej w Ukrainie na działalność emitentów i ewentualną odpowiednią prezentację w sprawozdaniach finansowych.

W dniu 12 maja br. w Warszawie UHY ECA organizuje kolejną cykliczną konferencję dedykowaną jednostkom zaufania publicznego. Tematem przewodnim tegorocznej konferencji będą największe wyzwania polskich spółek giełdowych w 2022 roku. Koncentrować będziemy się głównie na tematyce bliskiej biegłym rewidentom i doradcom podatkowym. Nie zabraknie jednak odwołania do innych tematów biznesowych podczas podsumowującego panelu dyskusyjnego.

Trochę awansem przed konferencją przeanalizowałem szereg publikacji z ostatnich tygodni oraz skontaktowałem się z przedstawicielami wielu polskich spółek giełdowych. Poprosiłem o wskazanie 2-3 największych wyzwań, które w ich ocenie muszą zostać w pierwszej kolejności odpowiednio zaadresowane, również ze względu na potencjalne zagrożenie dla kontynuacji biznesu. Poniżej przesyłam zwięzłe podsumowanie moich wstępnych analiz i wywiadów.

1. Surowce i zerwane łańcuchy dostaw

Na Ukrainie rozgrywa się straszliwy dramat, który codziennie zatrważa opinię publiczną na całym świecie. Wydarzenia u naszych sąsiadów mają również gigantyczny wpływ na polską gospodarkę. Z europejskiego krwiobiegu gospodarczego wyłączonych zostało bowiem wiele sektorów, w tym przede wszystkim spożywczy, stalowy, chemiczny oraz motoryzacyjny. Ze względu na nałożenie na Rosję radykalnych sankcji gospodarczych, rynek tego kraju został usunięty z normalnej wymiany międzynarodowej. Sankcje i wyłączenie Rosji z systemu bankowego SWIFT to  konieczność niezwłocznego poszukiwania nowych dostawców gazu, ropy czy węgla z innych źródeł niż Rosja. Łańcuchy dostaw wielu surowców zostały lub zostaną przerwane lub ograniczone i będą wymagały błyskawicznego przeorganizowania. A nowe łańcuchy dostaw mogą okazać się dłuższe i droższe niż dotychczas.

W Polsce załamał się również rynek transportu drogowego. Ma to już swoje konsekwencje w płynności dostaw towarów i dostarczania ich zgodnie z terminami kontraktowymi. Przy jednoczesnym wzroście cen paliwa i jego limitowaniu perturbacje na rynku TSL niewątpliwie wpłyną też na konsumentów poprzez wzrost cen wielu towarów i usług.

2. Konieczność redukcji kosztów

Wojna na Ukrainie i sankcje wymierzone w Rosję będą miały globalne skutki, które już teraz odbijają się na cenach energii, surowców i żywności. Wysokie ceny, rosnąca inflacja i osłabiający się złoty to scenariusz, na który polskie spółki giełdowe nie były w pełni gotowe. Polski biznes wyciągnął wnioski z pandemii, jednakże wojna jest kolejnym czarnym łabędziem, na który nikt nie był w pełni przygotowany. Mimo, iż większość firm przystosowała się do działalności w nowych niepewnych warunkach, to nie oznacza to, iż w nowej rzeczywistości nie pojawi się konieczność podejmowania niezwykle trudnych decyzji – od zwalniania pracowników, po upadłość.

Widmo kryzysu surowcowego to konieczność kolejnej rewizji strategii zakupowych i ewentualna konieczność ograniczenia kosztów. Sytuacja jest o tyle trudna, iż Polska do tej pory zwlekała z transformacją energetyczną, a w obliczu sytuacji na wschodzie konieczne jest jej przyśpieszenie. Jeszcze przed wojną wiele polskich firm poszukiwało oszczędności przy nabywaniu energii. Kluczowa będzie zatem weryfikacja możliwości skorzystania z systemów wsparcia dla odnawialnych źródeł energii, kogeneracji i przedsiębiorstw energochłonnych. Przy poszukiwaniu nowych dostawców na inne surowce warto również przeanalizować możliwości optymalizacji, jakie dają przepisy celne przy imporcie towarów niedostępnych lub o ograniczonej dostępności na rynkach europejskich.

3. Polski Ład

Działania wojenne na Ukrainie całkowicie zmieniły naszą perspektywę. Nieoceniona i bezinteresowna pomoc Polaków i polskiego biznesu uchodźcom wojennym jest już przykładem dla całego świata. Zapomnieliśmy w ten sposób o chaosie, jaki polskiemu biznesowi przyniósł Polski Ład. Niestety dyskusja o prawidłowości rozliczenia podatkowego PIT, wzroście składki zdrowotnej, a co za tym idzie niższych wypłatach dla części pracowników, pozostaje nadal otwarta. Polski Ład wymaga poprawy, aby w obliczu aktualnej sytuacji na rynku nie był dodatkowym utrudnieniem dla biznesu i nie wpływał negatywnie na wynagrodzenia. Pamiętajmy jednak, że Polski Ład to także nowe i zmienione ulgi podatkowe, które mogą zwiększyć efektywność podatkową spółek giełdowych. Ulgi na innowacje, ulgi na rozwój firm, czy też ulgi dla inwestora co do zasady należy ocenić pozytywnie i mogą stanowić one rekompensatę dla innych obciążeń podatkowych.

4. Digitalizacja raportowania

Coraz większym wyzwaniem dla spółek giełdowych pozostaje postępująca digitalizacja raportowania nie tylko podatkowego (m.in. JPK, MDR, CIT-8, CIT-TP, TP-R, KSeF). Organy podatkowe i inne organy państwa mają coraz pełniejszy obraz każdego przedsiębiorcy ponieważ ilość danych w prostej i przystępnej formie przekazywanych przez podatników z roku na rok wzrasta. W konsekwencji sukcesywnie rośnie skuteczność kontroli u przedsiębiorców, ponieważ coraz częściej mają one charakter celowany i nakierowany na wynik. Nieustannie zmieniające się i trudne w interpretacji przepisy nie sprzyjają ograniczaniu błędów i ryzyk.

Dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstw niezbędne jest zatem wdrożenie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i proceduralnych ukierunkowanych na minimalizację ryzyk prawnych, finansowych i podatkowych. Nieocenionym wsparciem w tym obszarze są kompleksowe rozwiązania technologiczne i informatyczne, obejmujące w szczególności raportowanie, automatyzację i monitoring działalności różnych obszarów biznesu. Mogą one stanowić olbrzymie wsparcie każdej organizacji, jednakże wyłącznie pod warunkiem rozsądnego ich wyboru i odpowiedniej implementacji.

W kontekście poszukiwania oszczędności ze względu na rosnące koszty surowców, czy też ze względu na ograniczenia kadrowe wynikające z problemów na rynku pracy wiele korzyści spółkom giełdowym może zatem przynieść filozofia lean połączona z mądrą digitalizacją i robotyzacją biznesu.

5. Cyberbezpieczeństwo

W ostatnich latach zaobserwować można dynamiczne przejście do modelu cyfrowego, nie tylko w handlu i w usługach, ale również w transporcie i w przemyśle. Niestety w wielu przypadkach mieliśmy do czynienia z nadmiernie przyspieszoną cyfryzacją, która została wymuszona przez pandemię i niejednokrotnie zrealizowana bez wymaganego przygotowania.

Sukces cyfryzacji został niestety natychmiast wykorzystany przez cyberprzestępców. Zapewne każdy z nas słyszał lub czytał już o atakach hakerskich w różnych sektorach gospodarki. Aktualna sytuacja jest tym poważniejsza, że prowadzone działania wojenne to również wojna w sieci, a wiele polskich firm może nadal pozostawać zagrożone na działania ze strony cyberprzestępców. Atak hakerski może spowodować nie tylko przestój całego przedsiębiorstwa, ale również kradzież strategicznych danych i informacji.

6. Zrównoważona rewolucja ESG i raportowanie niefinansowe

Raportowanie ESG, czyli raportowanie niefinansowe obejmujące m.in. dbałość firmy o środowisko naturalne, sposób prowadzenia biznesu i inne ważne kwestie społecznie, odgrywa coraz większe znaczenie nie tylko dla spółek giełdowych. Stanowi spore wyzwanie, ponieważ raportowanie ESG to dane, których szukają ubezpieczyciele i banki do oceny, czy dany podmiot działa w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju i czy można mu udzielić finansowania. Już wkrótce większą wagę do tego aspektu będą musiały przyłożyć również podmioty średnie i mniejsze. W przeciwnym razie grozi im utrudniony dostęp do kapitału.

Najważniejsze regulacje dotyczące raportowania ESG, w tym w szczególności SFDR, Taksonomia, czy też CSRD przewidują obowiązki w zakresie m.in. rozszerzonego zakresu raportowania niefinansowego, uwzględniania ryzyk ESG w działalności inwestycyjnej oraz raportowania wskaźników zrównoważonego rozwoju. Pewne obowiązki w zakresie wskaźników zrównoważonego rozwoju zostały nałożone pośrednio na spółki giełdowe.

Co istotne od ESG nie ma odwrotu. Wprawdzie pojawiły się już pierwsze głosy, że wojna na Ukrainie wstrzyma Fit for 55, Zielony Ład i ESG, jednakże w mojej ocenie w długim okresie świata i Europy nie stać na rezygnację ze środowiska i odnawialnych źródeł energii. Dlatego na raportowanie ESG należy spojrzeć nie jak na kolejny obowiązek, lecz jak na kolejne narzędzie do zarządzania biznesem i do ograniczania ryzyk. Polskie firmy, aby być konkurencyjnymi na rynkach europejskich i globalnych, muszą również nadrabiać w tym zakresie pewne zaległości. Zobowiązane są do pokazywania inwestorom, a także – będąc ogniwem międzynarodowych łańcuchów dostaw – swoim kontrahentom, w jaki sposób chcą dołączać do najlepszych praktyk w zakresie ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego.

7. Ochrona Sygnalistów

Wszystkie kraje członkowskie, w tym Polska, miały czas do 17 grudnia 2021 roku na wdrożenie ustawy implementującej przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Niestety w Polsce nadal nie uchwalono ustawy, a dotychczas opublikowano jedynie projekt. Mimo, iż proces legislacyjny stoi w miejscu, to główne założenia dyrektywy są znane i szeroko opisywane. Pracodawcy objęci obowiązkami wynikającymi z nowych regulacji mogą już przygotowywać się do nowych obowiązków, które należy wprowadzić po uchwaleniu ustawy. Według projektu ma ona jedynie 14-dniowe vacatio legis więc warto efektywnie wykorzystać ten czas.

Skontaktuj się z nami

 

Michał Zwyrtek Partner Doradca podatkowy (nr wpisu 11215) Agent celny (nr wpisu 015199) Tel.: +48 502 184 848 e-mail: michal.zwyrtek@uhy-pl.com