W środę 1 czerwca Komisja Europejska (KE) zaakceptowała polski Krajowy Plan Odbudowy (KPO). Zakłada on ponad 150 miliardów euro wsparcia dla Polski. Pierwszej płatności w wysokości ok. 4,2 mld euro spodziewamy się już wczesną jesienią, jednakże wypłata pieniędzy z KPO jest uzależniona od spełniania reform zapisanych w tzw. kamieniach milowych, w tym dotyczących sądownictwa. Jakie reformy i zmiany są zawarte w kamieniach milowych?
KPO jest odpowiedzią Unii Europejskiej na pandemię COVID-19. Wsparcie z RRF (Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności) ma charakter dodatkowy w stosunku do wsparcia udzielanego z innych funduszy oraz programów unijnych i musi być z nimi spójne oraz skoordynowane.
KPO składa się z 54 inwestycji i 48 reform. Ma wzmocnić polską gospodarkę oraz sprawić, że będzie ona łatwiej znosić wszelkie kryzysy. Zgodnie z założeniami Polska ma otrzymać 158,5 mld złotych, w tym 106,9 mld złotych w postaci dotacji i 51,6 mld złotych w formie preferencyjnych pożyczek. Zgodnie z celami UE znaczna część budżetu ma zostać przeznaczona na cele klimatyczne (42,7%) oraz na transformację cyfrową (20,85%)
Działania w ramach KPO koncentrują się na interwencjach, które przyczyniać się będą do pobudzenia gospodarki, inwestycji, wzrostu gospodarczego oraz zatrudnienia. W KPO zaplanowano realizację reform i inwestycji w tych obszarach, które są najbardziej istotne z punktu widzenia konieczności odbudowy gospodarki po pandemii spowodowanej COVID-19, ale także w tych, które tworzą trwałe podwaliny pod budowę zdrowej gospodarki odpornej na kolejne wstrząsy.
Czym są kamienie milowe?
Warunkiem wypłaty przez KE środków w oparciu o złożony wniosek o płatność okresową będzie osiągnięcie kamieni milowych i wskaźników ustalonych w KPO. KPO zawiera 48 reform i 116 powiązanych z nimi kamieni milowych oraz 54 inwestycje i 166 wskaźników. Każdy z kamieni milowych jest precyzyjnie określony w liczącym 238 stron Aneksie do decyzji implementacyjnej KE pozytywnie opiniującej polski KPO.
Poszczególne transze będą niejako nagrodą dla państwa członkowskiego za realizację reform i inwestycji wskazanych w KPO (nie będą więc stanowiły refundacji poniesionych wydatków, ani nie będą bezpośrednio powiązane z kwotami rzeczywiście poniesionymi na realizację KPO na poziomie krajowym).
Jakie działania musi podjąć Polska przed wypłatą środków z RRF?
Przed wypłatą jakichkolwiek środków z RRF Polska musi przyjąć reformę systemu dyscyplinarnego dla sędziów zgodnie z kamieniami milowymi w KPO. Reforma ta musi również ustanowić szybkie postępowanie odwoławcze dla sędziów, których dotyczą wcześniejsze orzeczenia Izby Dyscyplinarnej.
Polska musi również zrealizować kamień milowy w zakresie wdrożenia systemu Arachne. Jest to narzędzie informatyczne, które wspiera państwa członkowskie w ich działaniach w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, umożliwiając im gromadzenie danych o końcowych odbiorcach środków, wykonawcach, podwykonawcach i rzeczywistych beneficjentach. Dane te mogą być następnie udostępniane na żądanie.
Sześć komponentów KPO
Środki dostępne dla Polski w formie grantów oraz pożyczek zostały rozdysponowane między sześć komponentów KPO:
- Komponent A – Odporność i konkurencyjność gospodarki to nowe miejsca pracy, nowe inwestycje i wyższe zarobki, pomoc rodzicom na rynku pracy, likwidacja barier prawnych i ułatwienia dla firm, innowacje i nowoczesne technologie;
- Komponent B – Zielona energia i zmniejszenie energochłonności to czyste powietrze, szybsza wymiana starych pieców węglowych na bardziej ekologiczne, zakup paneli fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych, farmy wiatrowe na Bałtyku, inteligentna sieć energetyczna, technologie wodorowe, zielone miasta);
- Komponent C – Transformacja cyfrowa to szybki Internet, e-usługi, sale informatyczne i komputery dla szkół, bezpieczeństwo w Internecie;
- Komponent D – Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia to nowy sprzęt dla szpitali, modernizacja placówek medycznych, liczniejszy personel medyczny, większa dostępność do usług medycznych, rozwój przemysłu farmaceutycznego w Polsce);
- Komponent E – Zielona i inteligentna mobilność (więcej autobusów elektrycznych i wodorowych, więcej nowoczesnych pociągów i linii kolejowych, kolejne obwodnice, bezpieczniejsze drogi ;
- Komponent F – Poprawa jakości instytucji i warunków do implementacji KPO to zwiększenie roli konsultacji społecznych i publicznych, poprawa warunków inwestowania.
Realizacja przedsięwzięć w ramach tych komponentów oznacza wsparcie na rzecz samorządów, przedsiębiorców, instytucji publicznych, organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów społecznych i gospodarczych. W każdym komponencie ujęto także działania na rzecz spójności terytorialnej – w zależności od zidentyfikowanych problemów – adresowane do obszarów wiejskich, miast, czy też obszarów szczególnie dotkniętych pandemią COVID-19, gdzie występuje kumulacja problemów społeczno-gospodarczych. Z KPO mogą zostać sfinansowane inwestycje, które rozpoczęły się po 1 lutego 2020 r., jednak ich realizacja musi się zakończyć nie później niż w sierpniu 2026 r., a rozliczeniu podlegają faktycznie osiągnięte cele.
KPO wpisuje się w zalecenia Rady UE dla Polski (CSR) oraz Krajowy Program Reform. Obejmuje reformy i inwestycje, które rozpoczęły się po 1 lutego 2020 r. i zakończą do 31 sierpnia 2026 r.
Transformacja ekologiczna
Wdrożenie polskiego planu ma przyczynić się do dekarbonizacji polskiej gospodarki poprzez zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w koszyku energetycznym Polski oraz zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki. W planie przewidziano kwotę przekraczającą 3,7 mld euro na finansowanie morskich elektrowni wiatrowych i infrastruktury terminali, jak również kluczowe zmiany ram regulacyjnych, które ułatwią budowę morskich i lądowych elektrowni wiatrowych. W planie przewidziano ponadto kwotę 3,5 mld euro na energooszczędną renowację budynków w połączeniu z wymianą grzejników węglowych, a także kwotę 800 mln euro – na wsparcie rozwoju ekologicznych technologii wodorowych.
Plan obejmuje również inwestycje w zieloną i inteligentną mobilność, których wartość przekracza 7,5 mld euro. Założeniem planu jest podwojenie liczby pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych do 2026 r. do 20 tys. oraz sfinansowanie zakupu ponad 1 700 bezemisyjnych/niskoemisyjnych autobusów obsługujących 4 500 linii w całej Polsce.
Transformacja cyfrowa
Przewidziane w planie środki na transformację cyfrową w Polsce obejmują reformy i inwestycje o wartości 420 mln euro jako wsparcie transformacji cyfrowej administracji publicznej i jej oferty e-usług dla przedsiębiorstw i obywateli. Chodzi tu o cyfryzację fakturowania i procedur administracyjnych związanych z budownictwem i planowaniem przestrzennym.
Oczekuje się, że wsparcie na zapewnienie dostępu do szybkiego internetu i rozmieszczenie sieci 5G w Polsce, realizowane za pośrednictwem inwestycji o wartości 2,6 mld euro, przyczyni się do zwiększenia wydajności cyfrowej gospodarki i do zmniejszenia przepaści cyfrowej w społeczeństwie.
Zgodnie z założeniami planu reformy mające na celu cyfryzację edukacji oraz inwestycje o wartości 1,4 mld euro w obszarze infrastruktury cyfrowej oraz sprzętu dla szkół ogólnych i zawodowych, ale także w obszarze umiejętności cyfrowych nauczycieli, przyspieszą rozwój umiejętności cyfrowych i informacyjnych w polskim społeczeństwie.
W polskim planie położono duży nacisk na przyspieszenie transformacji cyfrowej systemu opieki zdrowotnej poprzez zainwestowanie 1 mld EUR w konsolidację rozdrobnionych rejestrów zdrowia oraz zapewnienie interoperacyjności i bezpieczeństwa cyfrowych platform opieki zdrowotnej, co przyniesie korzyści pacjentom.
Żródło:
