Koronalert:  Graniczną datą, do której powinno się korygować  sprawozdanie finansowe w związku z faktycznymi lub potencjalnymi skutkami pandemii koronawirusa, jest dzień zatwierdzenia tego sprawozdania a nie, jak się wielu wydaje, dzień jego sporządzenia czy też wydania opinii na temat  tego sprawozdania przez biegłego rewidenta. Odpowiedzialność za niewskazanie skutków pandemii w niezatwierdzonym jeszcze sprawozdaniu finansowym ponosić będą zarządy i rady nadzorcze jednostek.

Wiele rocznych sprawozdań finansowych za rok 2019 zostało już zbadanych przez biegłego rewidenta. Znaczna część z nich została zbadana jeszcze przed okresem, w którym wybuchła pandemia koronawirusa. Jako że niewiele osób na początku 2020 roku przewidywało skalę problemu, bardzo często sprawozdania finansowe sporządzane w tamtym czasie w żaden sposób nie odnosiły się do kwestii pandemii SARS-CoV-2,czy to przez korektę danych liczbowych wykazanych w sprawozdaniu za 2019 rok, czy też poprzez zamieszczenie odpowiednich ujawnień. To, co wydarzyło się na początku marca 2020 roku, zupełnie zmieniło otaczającą nas przestrzeń gospodarczą.  Część branż została bezpośrednio „zaatakowana” przez koronawirusa, a pozostali odczuwają pośredni wpływ pandemii. Wydaje się, że w obecnej chwili nie ma już biznesu, który nie odczuje jej skutków.

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami,  roczne sprawozdanie finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego. Oznacza to, że jeżeli przyjmiemy założenie, że dzień bilansowy przypada na koniec roku, to jednostki mają czas do 30.06.2020 na zatwierdzenie sprawozdania finansowego. W praktyce proces zatwierdzenia sprawozdania finansowego przesuwany jest w czasie i zwykle dokonuje się go wiosną, a nawet w pierwszym tygodniu lata. Istnieje zatem znaczna grupa jednostek, których sprawozdanie finansowe zostało już zbadane, ale nie zostało zatwierdzone.

Panuje powszechne przekonanie, że po sporządzeniu i zbadaniu sprawozdania finansowego nie można w nim dokonywać korekt a zatwierdzenie sprawozdania finansowego ma tylko charakter formalny. Przekonanie to jest błędne. Zgodnie bowiem z art. 54 ustawy o rachunkowości,  jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego i przed jego zatwierdzeniem jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie, dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy. Jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji dodatkowej. Dodatkowo, należy powiadomić biegłego rewidenta, który sprawozdanie to zbadał.

Wydaje się, że w tej chwili w zasadzie każda jednostka gospodarcza w Polsce jest w mniejszym lub większym stopniu dotknięta skutkami gospodarczymi pandemii. W związku z tym, każda z tych jednostek powinna uznać rozwój pandemii za istotne zdarzenie po dniu bilansowym. Wpływ pandemii jest różny w zależności od charakteru biznesu, który prowadzi jednostka, jednak z dużą dozą pewności można stwierdzić, że większość niezatwierdzonych sprawozdań finansowych powinno w jakimś stopniu zostać skorygowane w związku ze zmianą ogólnej sytuacji gospodarczej wywołanej pandemią koronawirusa.

Charakter korekt może być różny. Można uznać, że w zasadzie we wszystkich przypadkach wpływ pandemii powinien znaleźć swoje odzwierciedlenie w opisie zdarzeń po dniu bilansowym. W niektórych jednak przypadkach wpływ pandemii dodatkowo może powodować zagrożenie kontynuacji działalności spółki, co także powinno mieć odzwierciedlenie w odpowiednim ujawnieniu w sprawozdaniu finansowym. W innych przypadkach koronawirus może mieć wpływ na wartości szacunkowe wykazane w sprawozdaniu finansowym, co wymagać będzie korekt liczbowych w podstawowych elementach sprawozdania finansowego.

Należy także pamiętać, że o zmianie sprawozdania finansowego należy poinformować biegłego rewidenta, który wydał już o nim opinię. Biegły rewident będzie zobowiązany do oceny wpływu nowych informacji na kształt sprawozdania finansowego i w niektórych przypadkach będzie on zobowiązany do ewentualnych modyfikacji wydanej przez siebie opinii zamieszczonej w sprawozdaniu z badania.

W tym miejscu należy również wspomnieć, że zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości  zarząd jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe zostało sporządzone prawidłowo. Należy pamiętać, że sprawozdanie finansowe za które odpowiada zarząd i rada nadzorcza to sprawozdanie finansowe, które przekazywane jest do zatwierdzenia. Informacje zawarte w tym sprawozdaniu finansowym powinny być aktualne na dzień zatwierdzenia, a nie na dzień, w którym to sprawozdanie finansowe sporządzono, czy też dzień wydania opinii przez biegłego rewidenta. Oznacza to, że w przypadku, w którym zarząd jednostki przekaże do zatwierdzenia sprawozdanie finansowe, które pomimo obowiązku nie zostało odpowiednio skorygowane o wpływ pandemii koronawirusa na to sprawozdanie finansowe, zarząd ten dopuści się złamania przepisu 77 pkt. 2 ustawy o rachunkowości, polegającego na zawarciu nierzetelnych danych w sprawozdaniu finansowym.

Reasumując, jeżeli jednostka jest przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego, powinna jak najszybciej ocenić faktyczny i potencjalny wpływ rozszerzania się pandemii na swoje sprawozdanie finansowe. Jeżeli taki wpływ jest istotny, to należy skorygować sprawozdanie przekazywane do zatwierdzenia, nawet w przypadku gdy sprawozdanie to zostało już zaopiniowane przez biegłego rewidenta.

Dominik Biel

Partner UHY ECA Audyt