Organy podatkowe przez lata konsekwentnie utrzymywały, iż nie jest możliwe jednorazowe potrącanie dla celów podatkowych kosztów pośrednich, które w księgach są rozliczane międzyokresowo. Z interpretacji wynikało, że koszty takie powinny być potrącane w czasie, tak dla celów bilansowych jak i podatkowych.

Istotna sporu tkwi w wykładni przepisów dotyczących momentu poniesienia kosztów pośrednich, tj. art. 15 ust. 4e ustawy o CIT (art. 22 ust. 5d ustawy o PIT) i rozumienia pojęcia „ujęcia w księgach”. Organy podatkowe utrzymywały, że nie chodzi tu o jakiekolwiek ujęcie wydatku
w księgach, lecz uznanie go za koszt w świetle przepisów o rachunkowości. Jeszcze w interpretacjach wydawanych w 2018 r. fiskus nie miał wątpliwości, że dzień, na który ujęto koszt w księgach, to dzień, w którym koszt ujęto na odpowiednim koncie kosztowym (wynikowym). Odmawiał możliwości jednorazowego odliczenia wydatku od przychodu, gdy bilansowo nie od razu stanowił on w całości koszt.

Sądy administracyjne wyrażały z kolei (choć trzeba przyznać, że nie zawsze jednolicie) pogląd odmienny – orzekając, że zasady rachunkowości nie mają wpływu na prawo podatkowe. Z licznych wyroków, także Naczelnego Sądu Administracyjnego, wynikało, iż ujęcie w księgach, stanowiące warunek potrącenia wydatku dla celów podatkowych, nie wymaga jednoczesnego jego uznania za koszt w świetle przepisów i zasad rachunkowości. Zdaniem sądów, ustawodawca w przepisach regulujących moment potrącenia kosztów pośrednich nie miał zamiaru ujednolicania zasad potrącania kosztów podatkowych i rachunkowych. Wskazywano, że prawo podatkowe stanowi odrębną dziedzinę i nie można go utożsamiać z zasadami rachunkowości. W konsekwencji,
w orzecznictwie sądowym dominowało stanowisko, iż nawet jeśli dla celów bilansowych koszt rozłożony jest w czasie, to podatkowo można odliczyć go od razu.

W dotychczasowej praktyce organy podatkowe zgadzały się z podatnikami tylko w jednym przypadku – odliczania od przychodu wstępnej opłaty leasingowej (czynszu inicjalnego). Był to jednak zasadniczo jedyny taki wyjątek. W odniesieniu do pozostałych kosztów fiskus konsekwentnie stał na stanowisku, że wydatek stanowi koszt podatkowy wtedy dopiero, gdy jest ujęty (bilansowo) na koncie kosztowym.

Podatnicy, nie chcąc ryzykować sporu podatkowego, bardzo często akceptowali stanowisko fiskusa i rozliczali koszty w czasie dla celów podatkowych, godząc się na przejściowe zwiększanie ich obciążeń podatkowych.

Interpretacje wydawane w ostatnim czasie wskazują jednak, iż organy podatkowe zmieniły praktykę interpretacyjną w ww. zakresie. W najnowszych interpretacjach utrzymują, że odliczenie od przychodu kosztów pośrednich dokonywane jest jednorazowo (nie musi następować w czasie). Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stoi aktualnie na stanowisku, że przepisy podatkowe nie uzależniają momentu poniesienia kosztu od uznania go za koszt dla celów rachunkowych.

Jako przykładowe koszty, które zgodnie z ww. podejściem, jako koszty pośrednie, mogą być odliczane jednorazowo, wskazać można:

• koszty remontów i naprawa okresowych;
• koszty podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych, opłaty rocznej ponoszonej tytułem użytkowania wieczystego;
• koszty ubezpieczeń;
• roczna prenumerata czasopism;
• koszty przygotowawcze związane z przyszłym świadczeniem usług, takie jak wydatki na zewnętrzne doradztwo, koszty tłumaczeń, telekonferencji, przejazdów, delegacji służbowych, zakupu sprzętu, wyposażenia i adaptacji pomieszczeń w zakresie niepodlegającym amortyzacji podatkowej;
• opłaty przyłączeniowe do sieci gazowej lub energetycznej;
• prowizje handlowe i bankowe;
• opłaty motywacyjne;
• wydatki związanymi z nabyciem uprawnień do emisji dwutlenku węgla.

Dla podatników zmiana podejścia organów podatkowych jest zasadniczo, na przyszłość, zmianą korzystną, bo pozwala na szybsze, jednorazowe, odliczenie wydatku do przychodów – bez konieczności jego potrącania przez kilka lub nawet kilkanaście lat. Oznaczać może jednak konieczność wprowadzenia zmian w polityce rozliczania wydatków stanowiących koszty pośrednie, o ile podatkowo były one dotychczas rozliczane w czasie, zgodnie z regułami rachunkowymi.

Pamiętać należy jednocześnie, iż w ustawach dotyczących podatków dochodowych nadal obowiązuje reguła, że jeżeli koszty pośrednie dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, to w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Zatem, jednorazowe potrącenie dotyczyć może wobec tych tylko kosztów, które – w ujęciu podatkowym – nie są związane z możliwym do zidentyfikowania okresem, przekraczającym rok podatkowy.

Równocześnie należy zauważyć, iż zmiana praktyki organów podatkowych może spowodować pojawienie się szeregu wątpliwości w odniesieniu do koszów już poniesionych i potrącanych dotychczas w czasie, m.in. w kwestii zasadności konieczności sporządzenia odpowiednich korekt rozliczeń Dodatkowe komplikacje może wywołać sytuacja, gdy okres, w którym wydatek mógł być w przeszłości jednorazowo odliczonych, uległ już przedawnieniu.